Przyjęcie Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Polickim w latach 2004 - 2014, zwanego dalej „Powiatowym Programem”, jest wykonaniem delegacji zawartej w art. 35a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

Powiatowy Program został opracowany przez Zespół powołany na podstawie Uchwały Nr 109/2003 Zarządu Powiatu Polickiego z dnia 15 października 2003 r., w składzie:

1) przewodniczący: Beata Karlińska   - Dyrektor Powiatowego Centrum PomocyRodzinie w Policach,

2) zastępca przewodniczącego: Edyta Rudecka    -  Inspektor w Wydziale Zdrowia Starostwa Powiatowego w Policach,

3) sekretarz:  Anna Najmark - Powiatowy Rzecznik Osób Niepełnosprawych w Policach działający przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Policach,

4) członkowie:

a) Mariusz Gerula  -  Naczelnik Wydziału Edukacji, Kultury, Sportu i Turystyki Starostwa Powiatowego  w Policach,

b) Krzysztof Kominiarek   - Dyrektor Specjalnego Ośrodka Szkolno -  Wychowawczego dla Dzieci,  Niepełnosprawnych Ruchowo w Policach,

c) Agnieszka Szymczak  - Inspektor ds. szkoleń i staży  absolwenckich w Powiatowym Urzędzie  Pracy w Policach,

d) Halina Bąbol  - Specjalista ds. rehabilitacji społecznej  i zawodowej osób niepełnosprawnych w Powiatowym Centrum Pomocy  Rodzinie w Policach,

e) Krystyna Ryszkiewicz  -  Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Dobrej,

f)  Benita Lewandowska   -  Kierownik Działu Metodycznego Ośrodka  Pomocy Społecznej w Policach,

g) Teresa Szybka -  Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej  w Nowym Warpnie,

h) Barbara Makiewicz – Trąbka   -  Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej  w Kołbaskowie.

Projekt Powiatowego Programu został poddany konsultacji społecznej w środowisku osób niepełnosprawnych w Powiecie Polickim, w tym organizacji pozarządowych działających w tym środowisku. Otrzymał on pozytywną opinię Powiatowej Społecznej Rady do spraw Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Polickim (Uchwała Nr V/2003 z dnia 5 grudnia 2003 r.), także w odniesieniu do zmian wprowadzonych przez Zarząd Powiatu Polickiego w dniu 14 stycznia 2004 r., poza wykreśleniem z projektu pn. „Budzenie świadomości społecznej” zadania pn. „Wprowadzenie do udziału w audycjach telewizyjnych tłumacza języka migowego lub napisów, a w prasie próbnych artykułów lub dodatków napisanych pismem Braille'a”.

Powiatowy Program jest zgodny ze Strategią Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2015 uchwaloną przez Sejmik Województwa Zachodniopomorskiego w dniu 23 października 2000 r.

2. Wprowadzenie

Powiatowy Program skierowany jest do osób niepełnosprawnych zamieszkałych na terenie Powiatu Polickiego, czyli do osób, które charakteryzują się trwałą lub okresową niezdolnością do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

Ze względu na rodzaj niepełnosprawności możemy wyróżnić następujące grupy osób:

1. osoby z niepełnosprawnością ruchową,
2. osoby z uszkodzeniami narządu wzroku,
3. osoby z uszkodzeniami narządu słuchu,
4. osoby z niepełnosprawnością intelektualną,
5. osoby z zaburzeniami psychicznymi,
6. osoby z niepełnosprawnością spowodowaną chorobą somatyczną (choroby układu krążenia, cukrzyca, choroby nowotworowe),
7. osoby ze sprzężoną niepełnosprawnością.

Podanie dokładnej liczby osób niepełnosprawnych zamieszkujących Powiat Policki nie jest możliwe ze względu na brak szczegółowych statystyk w tym zakresie.

W oparciu o wstępne dane Głównego Urzędu Statystycznego osoby niepełnosprawne stanowią 13,7 % populacji naszego województwa, czyli problem ten dotyczy bezpośrednio około 8 220 mieszkańców Powiatu Polickiego oraz pośrednio około 16 000 członków ich rodzin. Jest to grupa zróżnicowana nie tylko pod względem rodzaju niepełnosprawności, ale również ze względu na wiek, wykształcenie, stopień zamożności, poziom intelektu, zdolności, aktywność zawodową i społeczną.

Na terenie Powiatu Polickiego bezpośrednio lub pośrednio udzielają pomocy osobom niepełnosprawnym takie instytucje jak:

1. Starostwo Powiatowe w Policach,
2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Policach,
3. Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Policach,
4. Powiatowy Urząd Pracy w Policach,
5. Ośrodki Pomocy Społecznej w Policach i Nowym Warpnie oraz Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej w Dobrej i Kołbaskowie,
6. Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Policach,
7. niepubliczne placówki podstawowej opieki zdrowotnej z terenu poszczególnych gmin Powiatu Polickiego,
8. Państwowa Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Policach,
9. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 1 dla Dzieci Niepełnosprawnych Ruchowo w Policach,
10. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 2 w Policach,
11. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Tanowie,
12. Centrum Integracji i Rehabilitacji „Podgrodzie” w Nowym Warpnie,
13. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Policach.

Na rzecz osób niepełnosprawnych działają także lokalne, regionalne i centralne organizacje pozarządowe. Organizacje te najczęściej tworzą same osoby niepełnosprawne i członkowie ich rodzin. Zasięgiem swojego działania zwykle obejmują one jeden rodzaj niepełnosprawności i zrzeszają osoby w ramach jednej grupy chorób. Do tych podmiotów  należą:

1. Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Policach,
2. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Koło w Policach,
3. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Koło w Policach,
4. Stowarzyszenie Kobiet po Mastektomii „Polickie Amazonki” w Policach,
5. Polski Związek Niewidomych Koło w Policach,
6. Integracyjny Uczniowski Klub Pływacki „Wodnik” w Policach.

Z zebranych i opracowanych w przybliżeniu danych wynika, że w Powiecie Polickim pomocą udzielaną przez ww. instytucje i organizacje objętych jest 2 539 osób. Dane te nie są dokładne i muszą zostać poddane weryfikacji, ze względu na możliwość powtarzania się osób, które mogą korzystać z usług oferowanych przez różne instytucje.

W związku z powyższym w 2004 r. w ramach Powiatowego Programu zostanie zdiagnozowana sytuacja osób niepełnosprawnych zamieszkujących na terenie Powiatu Polickiego, z uwzględnieniem: wieku, rodzaju i stopnia niepełnosprawności, sytuacji rodzinnej, poziomu zabezpieczenia materialnego, zatrudnienia, doświadczanych barier, przynależności do organizacji pozarządowych. Diagnoza ta zostanie przeprowadzona w oparciu o wyniki Narodowego Spisu Powszechnego 2002 oraz posiadane przez realizatorów Powiatowego Programu bazy danych i własne badania ankietowe. Kwestionariusz ankiety osoby niepełnosprawne będą mogły otrzymać poprzez organizacje pozarządowe i instytucje działające na rzecz osób niepełnosprawnych, lokalną prasę i internet. Jednocześnie uruchomione zostaną mechanizmy, które pozwolą na przeprowadzanie bieżących diagnoz w latach następnych.

3. Cele programu

 3.1 Cel strategiczny

Zwiększenie udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym i gospodarczym Powiatu Polickiego poprzez eliminowanie i ograniczanie barier utrudniających bądź uniemożliwiających pełnienie przez te osoby ról społecznych oraz powodujących ich społeczne wykluczenie.

3.2   Cele operacyjne

1. Budzenie i rozwijanie świadomości społecznej na temat osób niepełnosprawnych, ich praw, potrzeb, możliwości i wkładu w życie społeczne.
2. Zapobieganie, redukowanie i eliminowanie czynników powodujących niepełnosprawność.
3. Zwiększenie dostępu do wszechstronnej rehabilitacji dla wszystkich grup niepełnosprawnych.
4. Stopniowe eliminowanie i ograniczanie barier fizycznych, psychicznych, społecznych i ekonomicznych w rodzinie, szkole, życiu zawodowym i społecznym.

4. Uzasadnienie programu

W „Karcie Praw Osób Niepełnosprawnych” uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej dnia 1 sierpnia 1997 r. czytamy: „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uznaje, że osoby niepełnosprawne[...] mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz nie mogą podlegać dyskryminacji”. Niestety w codziennym życiu osoby niepełnosprawne nie mogą korzystać w pełni z przysługujących im praw, a tym samym podlegają wykluczeniu społecznemu z powodu barier fizycznych, psychicznych, mentalnych, społecznych i ekonomicznych, na jakie napotykają.

Na powyższe bariery osoby niepełnosprawne napotykają zarówno po swojej stronie, w domu i rodzinie, szkole, zakładzie pracy jak i w szeroko rozumianym życiu społecznym.

Cele Powiatowego Programu opierają się na założeniu, że najbardziej optymalną polityką wobec osób niepełnosprawnych jest polityka polegająca na intensywnej pracy nad likwidowaniem ograniczeń dotykających osoby niepełnosprawne oraz na wysiłku tych osób w uzyskaniu szacunku społecznego.

Osiągnięcie celu strategicznego Powiatowego Programu, który zakłada zwiększenie partycypacji społecznej osób niepełnosprawnych, poprzez likwidację lub ograniczenie wszelkich barier, ma być zrealizowane przez osiągnięcie czterech celów operacyjnych. Pierwszy z nich dotyczy przełamania barier w świadomości społecznej, drugi – profilaktyki niepełnosprawności, trzeci – wszechstronnej rehabilitacji dla wszystkich grup niepełnosprawnych, czwarty – zakłada stopniowe łamanie wszelkich barier fizycznych, psychicznych, społecznych i ekonomicznych prowadzące do pełnej integracji społecznej
i samodzielnego życia osób niepełnosprawnych.

5. Sposób realizacji

Powiatowy Program składa się z czterech projektów, które są ściśle nakierowane na osiągnięcie poszczególnych celów operacyjnych. Każdy z tych projektów zawiera spis zadań do realizacji. Co roku zadania te będą uszczegóławiane i wpisywane w harmonogram działań, który wraz ze wskaźnikami realizacji poszczególnych zadań oraz planem wydatków Zarząd Powiatu Polickiego przedstawiać będzie Radzie Powiatu Polickiego.

Zakłada się, że realizacja całego Powiatowego Programu przebiegać będzie w sposób, który pozwoli na zachowanie równowagi w poziomie osiągania poszczególnych celów operacyjnych. Taka spójność działań prowadzić będzie do osiągnięcia jak najwyższego poziomu celu strategicznego.

Realizacja zadań wynikających z Powiatowego Programu będzie oparta na ścisłej współpracy pomiędzy wszystkimi realizatorami, w tym między samorządem powiatowym i samorządami gminnymi. Jednocześnie wszystkie podmioty uczestniczące w realizacji Powiatowego Programu będą wykonywać powierzone im zadania w ramach swych zadań statutowych.

Pełna identyfikacja wielkości środków finansowych na realizację Powiatowego Programu w chwili obecnej nie jest możliwa. Będzie ona przeprowadzana etapowo przy konstruowaniu rocznych harmonogramów działań. Środki finansowe na realizację zadań wynikających z Powiatowego Programu będą pochodzić z następujących źródeł:

1. środki własne realizatorów, w tym samorządu powiatowego i samorządów gminnych,
2. środki z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
3. środki z funduszy Unii Europejskiej.

Środki własne realizatorów Powiatowego Programu powinny być określane przy pracach nad budżetem. Zakłada się, że roczne nakłady w obrębie tych środków będą większe najwyżej o 10 % w porównaniu do środków jakie dotychczas ponosili realizatorzy na prowadzenie działań na rzecz osób niepełnosprawnych. Jednocześnie będą one stanowić podstawę do występowania o pozostałe środki.

Środki z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych są przydzielane powiatom według algorytmu, na który wpływ ma między innymi liczba osób niepełnosprawnych zamieszkujących na danym terenie oraz liczba osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy. Podejmowanie działań, które zakłada Powiatowy Program powinno wpłynąć na zwiększenie środków przyznawanych dla Powiatu Polickiego. Dotyczy to przede wszystkim przeprowadzenia w 2004 r. diagnozy środowiska oraz podjęcie działań mających na celu zwiększenie aktywności osób niepełnosprawnych również na rynku pracy.

Natomiast podstawą do występowania o środki z Unii Europejskiej na realizację działań na rzecz osób niepełnosprawnych będzie sam Powiatowy Program oraz zapewnienie wkładu własnego.   

6. Realizatorzy programu i zakres ich działań

1. 1.      Starostwo Powiatowe w Policach za pośrednictwem:

a)      Referatu Spraw Społecznych i Obywatelskich, między innymi w zakresie:

• podejmowania działań związanych z ochroną i promocją zdrowia na terenie Powiatu Polickiego,
• opracowywania, aktualizowania i kontroli realizacji planu zabezpieczenia opieki zdrowotnej na terenie Powiatu Polickiego z uwzględnieniem aktualnego stanu zdrowia populacji,
• tworzenia i aktualizowania bazy danych na temat całokształtu infrastruktury, wyposażenia i działalności powiatowych placówek służby zdrowia,
• tworzenia i aktualizowania bazy danych na temat działalności gminnych placówek służby zdrowia (publicznych i niepublicznych),
• merytorycznej współpracy z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Policach, Powiatowym Zespołem do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Policach, Samodzielnym Publicznym Zespołem Zakładów Opieki Zdrowotnej w Policach, Powiatowym Urzędem Pracy w Policach, Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Policach oraz z pozostałymi jednostkami działającymi w zakresie ochrony zdrowia i pomocy społecznej na rzecz osób niepełnosprawnych,

b)      Wydziału Edukacji i Rozwoju, między innymi w zakresie:

• przygotowywania propozycji rozwiązań dotyczących kształtowania sieci i profili kształcenia w szkołach i placówkach oświatowych,
• kierowania dzieci do szkół i placówek specjalnych,
• podejmowania współpracy z instytucjami rządowymi, samorządowymi i pozarządowymi w takich dziedzinach, jak: oświata, kultura, sport i turystyka,
• współpracy z uczniowskimi klubami sportowymi,

c)      Powiatowej Społecznej Rady do spraw Osób Niepełnosprawnych w Policach, między innymi w zakresie:

• inspirowania przedsięwzięć zmierzających do integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych oraz realizacji ich praw,
• opiniowania projektów powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych oraz oceny realizacji tych programów,
• opiniowania projektów uchwał i programów przyjmowanych przez Radę Powiatu Polickiego pod kątem ich skutków dla osób niepełnosprawnych.

1. 2.      Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Policach, między innymi w zakresie:

1. podejmowania działań zmniejszających skutki niepełnosprawności,
2. współpracy z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych,
3. dofinansowywania:
1. uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych,
2. sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych,
3. zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze,
4. likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych,
4. finansowania w części lub całości kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej,
5. udzielania osobom niepełnosprawnym pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej albo rolniczej,
6. udzielania dofinansowania do wysokości 50 % oprocentowania kredytów bankowych, zaciągniętych przez osoby niepełnosprawne na kontynuowanie działalności gospodarczej lub na prowadzenie własnego lub dzierżawionego gospodarstwa rolnego,
7. dokonywania zwrotów kosztów poniesionych przez pracodawcę w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych,
8. dokonywania zwrotów kosztów poniesionych przez pracodawcę na wynagrodzenia osób niepełnosprawnych skierowanych do pracy przez powiatowy urząd pracy,
9. dokonywania zwrotów kosztów poniesionych przez pracodawcę zatrudniającego do 25 pracowników, na wynagrodzenie dla osób niepełnosprawnych,
10. dokonywania zwrotów kosztów poniesionych przez pracodawcę na szkolenie zatrudnionych osób niepełnosprawnych.

1. 3.      Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Policach, między innymi w zakresie:

1. orzekania o niepełnosprawności osób, które nie ukończyły 16 roku życia,
2. orzekania o stopniu niepełnosprawności osób, które ukończyły 16 rok życia,
3. orzekania o wskazaniach do ulg i uprawnień osób posiadających orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy, o których mowa w art. art. 5 i 62 ustawy
   z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

1. 4.      Powiatowy Urząd Pracy w Policach, między innymi w zakresie:

1. podejmowania działań zmniejszających skutki niepełnosprawności,
2. współpracy z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych,
3. pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego dla osób niepełnosprawnych, ich szkoleń oraz przekwalifikowań,
4. kierowania osób niepełnosprawnych, które wymagają specjalistycznego programu szkolenia oraz rehabilitacji leczniczej i społecznej, do specjalistycznego ośrodka szkoleniowo – rehabilitacyjnego lub innej placówki szkoleniowej,
5. współpracy z organami rentowymi w zakresie wynikającym z odrębnych przepisów,
6. doradztwa organizacyjno – prawnego i ekonomicznego w zakresie działalności gospodarczej lub rolniczej podejmowanej przez osoby niepełnosprawne,
7. współpracy z właściwym terenowo inspektorem pracy w zakresie oceny i kontroli miejsc pracy osób niepełnosprawnych,
8. finansowania kosztów szkolenia i przekwalifikowania zawodowego osób niepełnosprawnych.

1. 5.      Ośrodki Pomocy Społecznej w Policach i Nowym Warpnie oraz Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej w Dobrej i Kołbaskowie, między innymi w zakresie:

1. pracy socjalnej z osobą niepełnosprawną i jej rodziną,
2. świadczenia specjalistycznych usług opiekuńczych przysługujących na podstawie przepisów o ochronie zdrowia psychicznego,
3. organizowania i prowadzenia środowiskowych domów samopomocy,
4. realizowania zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej bądź innych ustaw, które mają na celu ochronę poziomu życia osób niepełnosprawnych i ich  rodzin poprzez zapewnienie odpowiednich środków finansowych na ten cel,
5. organizowania mieszkań chronionych,
6. świadczenia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, w tym specjalistycznych.

1. 6.      Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Policach, między innymi w zakresie:

1. udzielania świadczeń zdrowotnych służących zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia osób niepełnosprawnych, w szczególności związanych
   z badaniem i poradą lekarską, leczeniem stacjonarnym i ambulatoryjnym, rehabilitacją leczniczą, badaniem diagnostycznym i pielęgnacją chorego,
2. zapobiegania powstawaniu urazów i chorób poprzez podejmowanie działań profilaktycznych,
3. promocji zdrowia.

    

1. 7.      Państwowa Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Policach, między innymi w zakresie:

1. ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych, a w szczególności zapobieganie powstawaniu chorób zakaźnych i zawodowych,
2. opracowywania ocen i analiz epidemiologicznych oraz stanu higieniczno- sanitarnego,
3. inicjowania, organizowania, koordynowania oraz prowadzenia i nadzorowania działań na rzecz promocji zdrowia.

1. 8.      Niepubliczne placówki podstawowej opieki zdrowotnej z terenu poszczególnych gmin Powiatu Polickiego, między innymi w zakresie:

1. zwiększenie dostępu do leczenia i opieki medycznej,
2. wczesnej wykrywalności i diagnozy (profilaktyka zdrowia),
3. oświaty medycznej łącznie z edukacją pacjenta (promocja zdrowia).

1. 9.      Specjalne ośrodki szkolno – wychowawcze będące jednostkami organizacyjnymi Powiatu Polickiego, między innymi w zakresie:

1. kształcenia niepełnosprawnych dzieci i młodzieży w przypadkach, kiedy ogólnodostępne szkoły nie są w stanie zapewnić tym uczniom odpowiedniej edukacji,
2. prowadzenia wszechstronnej rehabilitacji,
3. udostępniania wiedzy specjalistycznej na potrzeby szkół masowych,
4. zapewnienia opieki dzieciom niepełnosprawnym, których rodzice mają ograniczoną władzę rodzicielską lub są jej pozbawieni,
5. koordynacji edukacji na potrzeby specjalne na terenie Powiatu Polickiego.

1. 10.  Centrum Integracji i Rehabilitacji „Podgrodzie” w Nowym Warpnie, między innymi w zakresie:

1. zaspakajania potrzeb w zakresie wypoczynku, sportu, rekreacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych poprzez realizację usług w tych dziedzinach, przy współudziale powołanych do tego organizacji,
2. prowadzenia działalności integracyjnej na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych,
3. prowadzenia działalności rehabilitacyjnej osób niepełnosprawnych, w tym rehabilitacji społecznej,
4. psychoterapii i edukacji rodziców dzieci niepełnosprawnych,
5. prowadzenia działalności edukacyjnej (edukacja morska, przyrodnicza, ekologiczna) na rzecz dzieci i młodzieży niepełnosprawnej z terenu Powiatu Polickiego,
6. prowadzenia młodzieżowego centrum informacji europejskiej w celu propagowania integracji międzynarodowej oraz organizacji międzynarodowych spotkań młodzieży niepełnosprawnej,
7. udostępniania posiadanych obiektów, stanowiących bazę sportową i rekreacyjną, na rzecz klubów i związków sportowych dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, organizacji i stowarzyszeń dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz innych organizacji i osób indywidualnych.

1. 11.  Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Policach, między innymi w zakresie:

1. udzielania dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu, a także udzielanie rodzicom tych dzieci i młodzieży i ich nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej związanej z wychowaniem i kształceniem,
2. wspomagania wszechstronnego rozwoju dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, efektywności uczenia się, nabywania i rozwijania umiejętności negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów i problemów oraz innych umiejętności z zakresu komunikacji społecznej,
3. terapii zaburzeń rozwojowych i zaburzeń dysfunkcyjnych,
4. wspomagania wychowawczej funkcji rodziny, w której żyje osoba niepełnosprawna,
5. prowadzenia edukacji prozdrowotnej,
6. pomocy rodzicom i nauczycielom osób niepełnosprawnych w diagnozowaniu i rozwijaniu potencjalnych możliwości oraz mocnych stron osoby niepełnosprawnej.

1. 12.  Organizacje pozarządowe, między innymi w zakresie:

1. określania potrzeb i priorytetów dotyczących życia osób niepełnosprawnych,
2. uczestnictwa w planowaniu, wdrażaniu i ewaluacji służb, usług i działań na rzecz środowiska,
3. przyczyniania się do podnoszenia świadomości społeczeństwa i propagowaniu zmian,
4. stwarzania, jako ciało samopomocowe, możliwości rozwijania umiejętności w różnych dziedzinach oraz zapewnienia swoim członkom wzajemnego wsparcia i wymiany informacji,
5. prezentowania środowiska osób niepełnosprawnych,
6. prowadzenia działań w zakresie rehabilitacji społecznej, zawodowej i leczniczej na rzecz swoich członków,
7. prowadzenia placówek oświatowych i opiekuńczych.

Organizacjom pozarządowym mogą być zlecane zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej. Rodzaje i zakres działań zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 13 stycznia 1999 r. w sprawie zlecania przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych organizacjom  pozarządowym oraz jednostkom samorządu terytorialnego zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej (Dz.U. Nr 7, poz. 58).